Spor ayakkabisinda ‘yüksek teknoloji’ vurgunu

Profesyonel sporcuların kullandığı bu ayakkabıların ithalattaki payı 2006’da yüzde 7 iken, 2012’de yüzde 77’ye kadar yükseldi. Sektör temsilcileri, her tür ayakkabının ‘ileri teknoloji ürünü gösterilerek’ yurda sokulduğu görüşünde.

Ayakkabı üreticilerini ithalat baskısından korumak amacıyla 2006’da koruma önlemleri getirildi. Türkiye’de üretilmeyen ve yüksek teknoloji ihtiva eden, profesyonel sporcuların kullandığı ayakkabılar ise ek bir maddeyle Gümrük Vergisi dışında tutuldu. Koruma kapsamında olmayan bu ayakkabıların toplam ithalat içindeki payı 2006’da yüzde 7 iken, 2008’de yüzde 8’e, 2010’da ise yüzde 9’a çıktı. 2011 yılında ihtisas gümrükleri çerçevesinde yeni bir düzenlemeyle firmalara, kendi antrepolarını kurma hakkı verildi. Bu süreye kadar yüzde 9’larda seyreden yüksek teknoloji ihtiva eden ayakkabı ithalatı oranı, 2012 yılında bir anda yüzde 77’ye yükseldi. Koruma önlemleriyle düşmesi beklenen ithalat patladı. Bir yıl içinde Türkiye’ye, 681 milyon dolar değerinde 38 milyon çift profesyonel sporcu ayakkabısı girdi.

    Ayakkabı üreticileri, ihtisas gümrüklerinin delinip firmalara özel antrepo oluşturma hakkı verildikten sonra yüksek teknoloji ihtiva eden ayakkabı ithalatında patlama yaşandığına dikkat çekiyor. Son iki yılda tarife dışı profesyonel spor ayakkabısı ithalatındaki artışa dikkat çeken Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Hüseyin Çetin, “Yüksek teknoloji ihtiva ediyor diye ithal edilen 38 milyon çift ayakkabının, bu özelliği taşıdığı meçhul. Böyle bir durum imkansız. Türkiye’de 38 milyon profesyonel sporcu yok. Normal ayakkabılar, yüksek teknoloji ihtiva ediyor gösterilerek Türkiye’ye sokuluyor.” dedi. Gümrüklerde bu ayakkabıları tespit edecek yeterli donanım ve eleman bulunmadığını dile getiren Çetin, şöyle konuştu: “İleri teknoloji ayakkabıları gümrükten girerken belirlemek zor, hattâ imkansız. İthalatçılar, bu durumu kullanarak normal ayakkabıları kendi antrepolarına indirdikten sonra gümrük vergisinden muaf olduğu için yüksek teknoloji ihtiva ediyor şeklinde beyan ediyor.” Çetin, ayrıca Türkiye’nin ayakkabıcılık sektöründe büyük ilerleme kat ettiğini, bu tür yüksek teknoloji gerektiren ayakkabıların üretiminin rahatça yapılabileceğini kaydetti.

    İzmir Ayakkabıcılar Odası Başkanı Tahsin Güzel de yılda 200 ile 500 çift arasında profesyonel basketbol ayakkabısı satıldığına dikkat çekerek, “Türkiye’ye, profesyonel oyunculara yönelik, ‘özel teknolojik ihtiva eden ayakkabı’ statüsünde 38 milyon çift ayakkabı giriyor. Sanki Türkiye’de 38 milyon NBA basketbolcusu var.” ifadelerini kullandı. Sıradan ayakkabının, ek mali yükten kaçırmak için ‘özel teknoloji ihtiva eden ayakkabı’ statüsüyle ülkeye sokulduğunu savunan Tahsin Güzel, bu hilenin sektörün büyük zarar görmesinin yanı sıra devletin de 60 milyon dolar vergi kaybına yol açtığını söyledi. Güzel, “Suni deri ayakkabıda 1,5, diğerlerinde ise 2,35 dolar ek vergi var. Bu yüksek teknoloji ayakkabılara, zaruri bir ürünmüş gibi sıfır gümrük vergisi uygulanıyor.” dedi.

    Türkiye’nin istihdam deposu olan ayakkabıcılık sektörü 2011 yılında yüzde 7,7, 2012’de ise yüzde 4,4 küçüldü. Yıllık 450 milyon çift üretim kapasitesine sahip sektör, ülke ekonomisine 6,2 milyar dolar katkı sağlıyor. Yaklaşık 30 bin işletmesi ve 300 bine yakın çalışanıyla Avrupa’da ikinci, dünyada dokuzuncu sırada yer alan sektör, 2015 yılında 1 milyar, 2023’te 1,5 milyar dolar ihracat hedefliyor. Ancak son yıllarda Gümrük Vergisi’nden muaf tutulan ve 6402.12, 6402.19, 6403.12, 6403.19 ve 6404.11 GTİP numaraları üzerinden tarife dışı giren 38 milyon çift yüksek teknolojili profesyonel spor ayakkabısı, sektörü ciddi sıkıntıya soktu