Karar Sayısı : 2014/6916

29 Ocak 2014 tarihinde Tahran’da imzalanan ve 10/9/2014 tarihli ve6555 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti Arasındaki Tercihli Ticaret Anlaşması”nın onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 9/10/2014 tarihli ve 6998679 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar?Kurulu’nca 20/10/2014 tarihinde kararlaştırılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti ve İran İslam Cumhuriyeti (bundan sonra' "Türkiye" ve "İran veya uygun olduğu yerlerde "Akit Taraflar'" olarak adlandırılacaklardır),

Köklü dostluk ve kardeşlik ilişkilerinin BİLİNCİYLE;

Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti arasında Tercihli Ticaret Anlaşmasının (bundan sonra "bu Anlaşma" olarak ifade edilecektir) iki ülke aramdaki ekonomik ve ticari ilişkiler için yeni bir atmosfer yaratacağım ÜMİT EDEREK;

Yakın ekonomik ortaklıklarının güçlendirilmesinin iktisadi ve özel yararlar getireceğini ve halklarının yaşam standartlarını iyileştireceğini KABUL EDEREK;

Bu Anlaşmanın içeriğinin giderek genişleyeceğine ve yeni karşılıklı çıkar alanlarına taşınacağına İNANARAK;

Akit Tarafların diğer ikili, bölgesel ve çok taraflı anlaşırlarından doğan; hak ve yükümlülüklerinin bu Anlaşmanın maddelerinden etkilenmeyeceğini DİKKATE ALARAK;

"Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık Tesis Eden Anlaşma" yı DİKKATE ALARAK;

İran'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne katılımına ilişkin çabalarının GÖZÖNÜNDE BULUNDURARAK;

Ekonomik kalkınmalarının daha da geliştirilmesi amacıyla, ticarete konu malların çeşitlendirilmesi ihtiyacını VURGULAYARAK;

Ticaretin önündeki engellerin, bu Anlaşma yoluyla aşamalı olarak azaltılması ve: ortadan kaldırılmasının, ticaretin artırılmasına katkıda bulunacağını KABUL EDEREK;

Aşağıda yer alan şekilde anlaşmışlardır:

MADDE 1

Amaçlar

1. Akit Taraflar, Tercihli Ticaret Anlaşması tesis edilmesi hususunda mutabakata varmıştır.

2. İşbu Anlaşmanın amacı, Türkiye ile İran arasında ticari (ilişkileri özellikle aşağıda ifade edilen hususlar vasıtasıyla güçlendirmektir:

a. 4'üncü maddede yer alan genel prensipler;

b. Tarifelerin indirilmesi ve tarife dışı engeller ile tarife benzeri engellerin ortadan kaldırılması;

c. Akit Taraflar arasındaki iktisadi ilişkilerin ahenkli şekilde gelişmesi yoluyla ticaretin genişletilmesi ve teşvik edilmesi;

d. Akit Taraflar arasında adil rekabet koşulların yaratılması;

e. Akit Taraflar arasında ticaretin sürdürülebilir büyümesi için daha güvenli ve öngörülebilir ortamın yaratılması;

f. Akit Taraflar arasındaki ticari alışverişin çeşitlendirilmesinin kolaylaştırılması.

MADDE 2

Anlaşmanın Yorumlanması

Bu Anlaşmanın maddeleri Akit Tarafların bu Anlaşmayı iyi niyet çerçevesinde uygulamak zorunda olduğu ve yükümlülüklerinden kaçınmayacakları dikkatte alarak; uluslararası kamu hukukunun yorumlamaya ilişkin teamül kurallarına uygun biçimde de yorumlanacaktır. Bu Anlaşmanın ekleri, bu Anlaşmanın ayrılmaz parçalarıdır.

MADDE 3

Tanımlar

Bu Anlaşmanın amaçları kapsamında;

a. "Tarifeler", Akit Tarafların ülkelerinde yürürlükte olan mevzuat kapsamında tesis edilen tarife cetvellerinde tanımlanan gümrük tarifeleri veya tarife benzeri etki doğuran gümrük vergileri anlamına gelmektedir. Tarifeler, 10'uncu madde ile uyumlu bir biçimde uygulanan hiçbir dampinge karşı ya da telafi edici vergiyi ve 11'inici madde; uyarınca uygulanan korunma önlemlerini içermez;

b. "Tarife-Benzeri Önlemler"'  yalnızca ithal edilen ürünlerden tahsil edilen dış ticaret işlemlerindeki tarifeler hariç olmak üzere tarife benzeri etkili ücretler ve gümrük harçları anlamına gelmektedir. Benzer yerli ürünlere aynı usulde uygulanan dolaylı vergiler ve harçlar veya belirli hizmetlerin verilmesi karşılığında alman ithalat harçları ve bu Anlaşma kapsamında izin verilen diğer vergiler tarife-benzeri önlemler olarak değerlendirilmeyecektir.

c. "Tarife-Dışı Engeller" Akit Taraflar arasındaki ticareti ciddi bir biçimde engelleyecek veya ithalatı kısıtlayacak tarife ve tarife-benzeri önlemler dışındaki herhangi bir önlem, düzenleme veya uygulama anlamına gelmektedir. Bu Altlaşma kapsamında izin verilen önlemler tarife-dışı engeller olarak değerlendirilmeyecektir.

d. "'Mallar", Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu altındaki emtia ve ürünleri içermektedir.

e. "Tercihli Ticaret" bir Akit Tarafın, malların dolaşımında tarifelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması ve tarife-dışı engellerin ortadan kaldırılması suretiyle, bu Anlaşma kapsamında tanıdığı herhangi bir tavizi veya ayrıcalığı ifade eder.

f."Ortak Komite" bu Anlaşmanın 19'uncu maddesi çerçevesinde tesis edilen Komiteyi ifade eder.

MADDE 4 

Genel Prensipler

Bu Anlaşma, Akit Tarafların ekonomik kalkınma seviyelerini, dış ticaretinin seyrini, ticaret ve tarife politikalarını göz önünde bulundurarak, Akit Tarafların eşit olarak fayda sağlaması amacıyla, avantajların mütekabiliyeti ilkesi uyarınca uygulanacaktır.

MADDE 5 

Kapsam

Bu Anlaşmanın hükümleri Akit Taraflar arasında, bu Anlaşmanın Ek I-A ve Ek I-B'sinde yer verilen, Akit Taraflar ülkeleri menşeli ürünlere ilişkin mal ticaretine uygulanacaktır.

MADDE 6

Tavizlerin Teatisi

1. Akit Taraflar, bu Anlaşmanın EK-II'sindeki menşe kurallarına ilişkin hükümlere uygun olarak, bu Anlaşmanın EK I-A ve EK I-B'sinde listelenen ürünleri için birbirlerine taviz tanıyacaktır.

Her bir ürün için, bu Anlaşmada belirtilen indirimlerin tatbik edileceği temel tarife oranı, bu Anlaşmanın EK I-A ve EK I-B'sinde gösterilmektedir.

2. Bu Anlaşmanın yürürlüğe girişinden önce ve sonra, bu Anlaşmanın EK-I A ve EK I-B'sindeki ürünler için erga omnes temelde bir tarife indirimi yapılanası halinde, söz konusu indirilmiş tarife oranları, indirimlerin yapıldığı tarihten itibaren, bu maddenin 1'inci paragrafında belirtilen temel tarife oranlarının yerini alacaktır.

3. Akit Taraflar, aksi belirtilmediği sürece, bu Anlaşmanın yürürlüğü girdiği tarihten itibaren, bütün tarife-dışı engelleri ve malların dolaşımında eşdeğer etkiye sahip tedbirleri kaldırma hususunda mutabıktırlar.

Bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesini takiben, yeni tarife-dışı engel ürünlerin dolaşımında eşdeğer etkiye sahip herhangi bir tedbir yürürlüğe konulmayacaktır.

4. Akit Taraflar, tarife-benzeri önlem listelerinin teatisinin ardından, malların dolaşımında mevcut olan tarife-benzeri önlemleri bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesini takiben kaldıracaktır.

Bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından, malların dolaşımında yeni tarife benzeri önlem yürürlüğe konulmayacaktır.

5. Akit Taraflar, bu Anlaşmada aksi ifade edilmedikçe, karşılıklı rıza olmaksızın kendi tercihli tarife oranlarını arttırmamayı taahhüt eder.

6. Akit Taraflar, Ortak Komitedeki istişareler vasıtasıyla, ikili ticaretin daha fazla serbestleştirilmesini değerlendirecektir.

MADDE 7

En Çok Kayrılan Ülke Kuralı

Akit Taraflar, birbirlerine karşı kayıtsız ve şartsız olarak, ticarette uygulanan tüm kural, düzenleme ve usul ve formalitelerle ilgili olarak, başka bir ülkeye yönelik tatbik edilenden daha az elverişli koşullarda muamelede bulunmayacaktır. Bununla birlikte, Akit Taraflar arasında belirli bir karşılıklı anlaşma bulunmadıkça, taraflar; bir Akit Tarafın otonom rejim, serbest ticaret anlaşması, tercihli ticaret anlaşması, bölgesel ticaret anlaşması, gümrük birliği anlaşması  veya çok taraflı ticaret anlaşması çerçevesinde başka bir ülkeye uyguladığı tarife kotaları veya tarife tavizlerinden faydalanmayacaktır.

MADDE 8 

Ulusal Muamele

Akit Taraflardan birinin diğer Akit Tarafa ithal edilen malları; bu malların satışını, satışa sunulmasını, satın alınmasını, nakliyesini, dağıtımını ve kullanımını etkileyen kanunlar, düzenlemeler ve koşullar çerçevesinde, ulusal menşeli benzer ürünlerden daha az elverişli muameleye tabi tutulmayacaktır.

MADDE 9

Menşe Kuralları

1. Akit Taraflar, aralarındaki ticarette tercihli menşe kuralları uygulama konusunda anlaşmıştır.

2. Bu Anlaşmanın hükümleri kapsamındaki ürünler, bu Anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olan Ek II'sinde belirlenen menşe kurallarını sağlamak koşuluyla, tercihli muameleye tabi olacaktır.

3. Ek II''de yer alan menşe kurallarının değiştirilmesi ihtiyacının doğması halinde, Ortak Komite gerekli işlemleri başlatacaktır.

MADDE 10 

Dampinge Karşı ve Telafi Edici Önlemler

1. Damping ya da sübvansiyon nedeniyle ortaya çıkan zararların telafi edilmesi için, Akit Taraflar ulusal yasaları ve düzenlemeleri ile uyumlu olarak dampinge karşı ve telafi edici tedbirler uygulama hakkına sahiptir.

2. Yerli sanayi tarafından usulüne uygun olarak hazırlanmış başvurunun alınmasının ardından ve dampinge karşı soruşturma başlatılmasından önce, ithalatçı Tarafın yetkili mercileri ihracatçı Tarafın yetkili mercilerine makul bir süre içerisinde bildirimde bulunacaktır.

3. Soruşturma başlatılır başlatılmaz, ithalatçı Tarafın yetkili mercileri, alınan yazılı başvurunun gizli olmayan metnini, bilinen ihracatçılara ve ihracatçı Tarafın yetkili mercilerine temin edecektir.

4. Soruşturmada kullanılacak soru formlarını alan ilgili taraflara yanıt için en az 30 günlük süre verilecektir. 30 günlük sürenin uzatılması ile ilgili talepler dikkate alınacak ve neden gösterilmesi üzerine, mümkün olduğu takdirde bu tür bir uzatım verilecektir.

5. İthalatçı Tarafın yetkili mercileri, nihai kararın verilmesi öncesinde, kesin tedbirler uygulanacaksa, karara temel teşkil edecek temel olgular ile ilgili olarak ihracatçı Tarafı bilgilendireceklerdir. Söz konusu bildirim, tarafların kendi çıkarlarını savunmaları için yeterli bir sürede yapılacaktır.

MADDE 11

Korunma Önlemleri

l. Akit Tarafların iç hukuk ve düzenlemeleri çerçevesinde uygulanan korunma önlemlerine ilişkin hakları ve yükümlülüklerine halel getirmemek üzere, şayet, bu Anlaşmadaki tarife oranının indirilmesinin veya ortadan kaldırılmasının sonucu olarak, diğer Akit Taraf ülkesine ithal edilen Akit Taraf menşeli malların, mutlak şekilde veya yerli ürüne kıyasla artan miktarda ve benzer ya da doğrudan rekabetçi ürün üreten yerli sanayiye cidi bir şekilde zarar vermesi ya da zarar verme tehdidine yol açması halinde, İthalatçı Taraf, 20'nci maddede belirtildiği üzere diğer Tarafla ön danışmalarda bulunarak, korunma tedbirleri alabilir.

2. Korunma önlemleri uygulanmadan önce, bu önlemi uygulama niyetinde olan Akit Taraf, her iki Akit Tarafça kabul edilebilir bir çözümün bulunmasını teminen durumun incelenmesi için gerekli tüm bilgileri diğer Akit Tarafa sunacaktır. Böyle bir çözüm bulmak amacıyla, Akit Taraflar, derhal danışmalarda bulunacaktır. Danışmalar sonucunda, Akit Taraflar 30 gün içerisinde bir anlaşmaya varamazsa, şikayette bulunan Akit Taraf, korunma önlemleri  uygulayabilecektir.

3. İthalatçı Taraf şu korunma önlemlerini alabilir: 

(a) Bu Anlaşma kapsamında ilgili mallara sağlanan daha fazla tarife oranı indirimini askıya alır veya;

(b) Mal üzerindeki tarife oranını;

(i) Koruma önleminin alındığı tarihte mal üzerinde yürürlükle olan gümrük vergisinin veya;

(ii) Ek I-A ve Ek 1-B'de belirtilen temel tarife oranını gümrük veresi oranının az olanını aşmayacak şekilde arttırabilir.

MADDE 12

Standartlar, Teknik Düzenlemeler ile Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri

1. Akit Taraflar, teknik düzenlemelerin, uygunluk değerlendirme prosedürlerinin ve standartların, karşılıklı ticareti engellemek veya yerli üretimi korumak için engeller oluşturacak bir yaklaşımla hazırlanmayacağını, onaylanmayacağımı veya uygulanmayacağını temin eder.

2. Akit Taraflar şu hususları temin eder;

a. Sağlık ve bitki sağlığı önlemlerinin, bilimsel ilkeler temelinde sadece insan, hayvan ve bitki sağlığı veya hayatını korumak için gerekli alanda uygulanacağını ve ilgili bilimsel bilginin ve bölgesel koşullarının uygunluğu dikkate alınarak, yeterli delil olmaksızın sürdürülmeyecektir.

b. Standartlar ve teknik düzenlemeler karşılıklı ticarete gereksiz engeller çıkarma amacı ya da etkisiyle hazırlanamaz, kabul edilemez ya da uygulanamaz. Bu amaçla teknik düzenlemeler, uygulamama halinin yaratacağı risk dikkate alınarak, meşru bir amacın gerçekleştirilmesi için gerekli olandan daha fazla ticareti kısıtlayıcı olamaz. Bu tür meşru amaçlar diğerlerine ilaveten; bu Anlaşmanın 16'ncı ve 17'nci maddelerinde tanımlananlar, aldatıcı uygulamaların önlenmesi, çevrenin korunmasıdır. Bu risklerin ölçülmesinde, değerlendirmenin ilgili unsurları; diğerlerinin yanı sıra, mevcut bilimsel ve teknik bilgiler, ilgili işlem teknolojileri ve ürünün nihai kullanım amacı olacaktır.

MADDE 13

Diğer Anlaşmalarda Düzenlenen Ticari İlişkiler

Bu Anlaşma, Akit Tarafların diğer ülkelerle gümrük birliği, serbest ticaret alanı, tercihli ticaret anlaşması, çok taraflı ticaret anlaşması veya sınır ötesi ticaret düzenlemeleri kurmasını veya sürdürmesini engellemeyecektir.

MADDE 14 

Ödemeler Dengesi Güçlükleri

Akit Taraflardan biri ciddi bir ödemeler dengesi güçlüğü içinde veya tehdidi altında olduğu takdirde, Uluslararası Para Fonu Anlaşmasının VIII' inci ve XIV'üncü maddeleri çerçevesinde düzenlenen şartlara istinaden, sınırlı bir süre için ve ödemeler dengeci durumunu iyileştirmek  için gerekenin ötesine gitmeyecek kısıtlayıcı önlemler alabilir. Akit Taraf, söz konusu önlemlerin yürürlüğe girişi hakkında diğer Tarafı derhal haberdar edecek ve mümkün olan en kısa zamanda bunların kaldırılmasına yönelik takvimi diğer Tarafa sunacaktır.

MADDE 15 

Yeniden İhraç ve Ciddi Kıtlık Hükmü

1. Bir Akit Tarafın, başka bir ülkeden mal ithalatında veya bir ülkeye mal ihracatında bir yasaklama ya da kısıtlama uygulaması veya sürdürmesi halinde, bu Anlaşmadaki hiçbir hüküm Akit Tarafın şunları yapmasını engelleyecek şekilde yorumlanamaz:

a. Başka ülkenin buna benzer mallarının diğer Akit Taraf ülkesinden ithalatının sınırlandırılması veya yasaklanması ya da;

b. Diğer Akit Taraf ülkesine bu ürünün ihraç edilmesini, bu ürünün diğer Akit taraf ülkesinde tüketilmeksizin doğrudan veya dolaylı olarak Anlaşmaya taraf olmayan ülkelere yeniden ihraç edilmemesi koşulunun talep edilmesi.

2. İlaveten, işbu Anlaşmanın hükümleri herhangi bir Akit Tarafın, ihracatçı Taraf için gerekli bir üründe ciddi kıtlığı veya kıtlık tehdidini engellemek ya da kaldırmak için gerekli ticareti kısıtlayıcı önlemleri almasını veya uygulamasını engellemez. Bu önlemler, ayrım gözetilmeyecek şekilde uygulanacak ve devam etmelerini haklı kılan koşullar sona erdiğinde kaldırılacaklardır. Akit Taraflar birbirlerini bu Madde'ye göre aldıkları önlemler hakkında derhal bilgilendireceklerdir.

MADDE 16 

Genel İstisnalar

Akit Taraflar arasında ticarette keyfi veya haksız ayrımcılık ya da gizli kısıtlama tesis edecek şekilde uygulanmamak şartıyla, bu Anlaşmadaki hiçbir hüküm, kamu ahlakı, dini değerler, ulusal güvenlik; insan, hayvan ve bitki hayatının ve sağlığının korunması, sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri haiz milli hâzinelerin korunması; tükenebilir doğal kaynakların ve genetik kaynakların korunması, altın ve gümüşe ilişkin kurallar ve fiyatları bir hükümet istikrar planı çerçevesinde dünya fiyatlarının altında tutulan bu maddelerin ihracatına ilişkin kuralların haklı kıldığı sebeplerle, ithalat, ihracat veya transit ürünler üzerindeki yasaklamaları veya kısıtlamaları engellemez.

MADDE 17 

Güvenlik İstisnaları

Bu Anlaşmada yer alan hiçbir hüküm Akit Taraflardan birinin, güvenlik gerekleri amacıyla

a. Temel güvenlik çıkarlarına aykırı gizli bir bilgi açıklanmasının önlenmesi için;

b. Temel güvenlik çıkarlarının korunması yahut uluslararası yükümlülüklerin veya ulusal politikaların yerine getirilmesi için örneğin:

i. bu tarz önlemlerin spesifik olarak askeri amaçlı olmayan ürünlerde rekabet koşullarını bozmaması şartıyla, silah, mühimmat ve savaş malzemelerinin ticaretiyle ilgili olarak ve askeri bir tesisin ihtiyaçlarını gidermek amacıyla doğrudan veya dolaylı yürütülen diğer malların, malzemelerin ve hizmetlerin ticaretiyle alakalı olarak veya

ii. biyolojik ve kimyasal silahların, nükleer silahların veya diğer nükleeri patlayıcı cihazların yayılmasının engellenmesiyle ilgili olarak veya

iii. savaş veya diğer ciddi uluslararası gerilim zamanlarında alındığında, 

gerekli gördüğü herhangi bir önlemi almasını engellemez:

MADDE 18 

Şeffaflık

1. Akit Taraflardan birinin isteği üzerine, her bir Akit Taraf bu Anlaşma'nın işleyişini etkileyebilecek mevcut ya da taslak bir önleme ilişkin olarak, 30 gün içerisinde bilgi verecek veya diğer Akit Tarafın sorduğu herhangi bir soruya cevap verecektir.

2. Akit Taraflar, bu Anlaşma'nın kapsadığı herhangi bir ticari konuya ilişkin kanun ve kurallarının yayınlanmasını veya kamuya açık olmasını sağlayacaktır.

MADDE 19

Ortak Komite

1. Bu Anlaşma ile Akit Tarafların temsilcilerinden müteşekkil bir Ortak Komite kurulmuştur. Ortak Komite, bu Anlaşmanın uygulanmasında kat edilen gelişmeyi gözden geçirmek için yılda en az bir defa toplanacaktır. Ayrıca, Akit Taraflardan her biri, diğer Akit Tarafa bildirmek suretiyle olağanüstü toplantı tertip edilmesini talep edebilir.

2. Ortak Komite, bu Anlaşmanın hükümleri çerçevesinde kendisine verilen görevlerden herhangi birini üstlenebilir. Akit Taraflardan birinin isteği ve diğer Akit Tarafın onayı üzerine, Ortak Komite bu Anlaşmanın uygulanmasını etkileyen başka herhangi bir konuyu da inceleyebilir.

3. Ortak Komite, bu Anlaşmada öngörülen hallerde bu Anlaşmada yapılacak değişiklikler dahil olmak üzere kararlar alabilir. Ortak Komite, ayrıca, bu Anlaşma ile ilgili konularda tavsiyelerde bulunabilir.

4. Bu Anlaşmada herhangi bir değişikliğe ilişkin Ortak Komite tarafından alınan kararlar, 22'inci madde uyarınca Akit Tarafların iç onay süreçlerinin tamamlanmasına bağlı olacaktır.

5. Ortak Komite kararları oybirliği ile alınır.

6. Ortak Komite çalışmalarına ilişkin usul kurallarını ilk toplantısında belirleyecektir.

7. Ortak Komite, gerekli gördüğü halde alt komiteler ve çalışma grupları kurabilir.

MADDE 20

Danışmalar

1. Akit Taraflardan her biri, bu Anlaşma'nın uygulanmasını etkileyecek herhangi bir konu hakkındaki danışma taleplerine olumlu yaklaşacak ve danışmalar için yeterli fırsat sağlayacaktır.

2. Ortak Komite, 1 'inci paragraf uyarınca danışmalar aracılığıyla tatmin edici bir sonuca ulaşılması mümkün olmayan bir konunun değerlendirilmesi için, Akit Taraflardan birinin talebinin ulaştığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde toplanacaktır.

MADDE 21 

Anlaşmazlıkların Halli

1. Bu Anlaşmanın yorumundan ve/veya uygulanmasından kaynaklanan anlaşmazlıklar ilk olarak ikili danışmalar yoluyla çözülecektir.

2. Ortak Komitenin, anlaşmazlığın kendisine iletilmesinden itibaren 60 gün içerisinde toplanmaması ya da 45 gün içerisinde karşılıklı tatmin edici bir çözüme ulaşılamaması halinde, uyuşmazlık Akit Taraflardan biri tarafından Tahkim Panelime havale edilebilir.

3. Tahkim Panelinin çalışma usulleri ve Tahkim Panelinin kararını sunması için gerekli olan süre Ortak Komite tarafından belirlenir.

4. Taraflar anlaşmazlıkların incelenmesi ve çözümü için Ortak Komiteye ve Tahkim Paneline her türlü yardımı sağlayacaklardır. 

5. Tahkim Paneli üç kişiden oluşur. Her bir Akit Tarafın havale tarihinden itibaren 20 gün içerisinde atayacağı birer üye ve Ortak Komitenin havale tarihinden itibaren 45 gün içerisinde başkan olarak görev yapmak üzere seçeceği üçüncü üyeden oluşur. Üçüncü hakem Akit Taraflardan herhangi birinin vatandaşı olmayacak ve atanması esnasında Akit Tarafların her ikisinin de diplomatik ilişkileri olan bir ülkenin vatandaşı olacaktır. Tahkim Panelinin kuruluş tarihi, Başkanın atandığı tarih olacaktır.

6. Tüm hakemler; tarafsız, güvenilir ve sağlam muhakeme temeline dayalı olarak seçilecekler ve hukuk, uluslararası ticaret veya bu anlaşma ile ilgili diğer konularda veya uluslararası ticaret anlaşmalarından kaynaklanan anlaşmazlıkların çözümü konusunda tecrübeli veya özel bilgi sahibi olacaklardır. Hakemler bağımsız olacaklardır, kendi yetkileriyle hareket edecekler ve anlaşmazlıkla ilgili hiç bir Tarafla veya kuruluşla bağlantıları olmayacak veya hiç bir Taraftan ya da kuruluştan talimat almayacaklardır.

7. Akit Taraflarca başka şekilde kararlaştırılmadığı sürece, Tahkim Paneli çalışmalarını şikayet edilen Akit Tarafın ülkesinde gerçekleştirecektir. Tahkim Paneli Akit Taraflar taraflar arasında mutabakata varılan hükümler çerçevesinde kendi prosedürünü belirleyecektir. Akit Tarafların her biri, kendi hakeminin ve tahkim sürecindeki sunumlarının masraflarını kendisi üstlenecektir. Başkanın masrafları ve Tahkim Panelinin diğer masrafları Akit Taraflarca eşit olarak üstlenilecektir.

8. Akit Taraflar Tahkim Paneli veya Ortak Komite kararlarının uygulanmasına yönelik gerekli tüm önlemleri alacaktır. Bir Akit Tarafın kararları uygulamada başarısız olması halinde diğer Akit Taraf eşdeğer tercihli uygulamasını geri çekme hakkına sahip olacaktır.

MADDE 22 

Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi

1. Akit Taraflar, bu Anlaşmanın amaçlarının başarıya ulaşmasını ve bu Anlaşmadan doğan yükümlülüklerinin yerine getirilmesini teminen gerekli bütün önlemleri alacaklardır.

2. Akit Taraflardan biri, diğer Akit Tarafın bu Anlaşmadan doğan bir yükümlülüğünü yerine getirmediği kanısına varırsa, söz konusu Akit Taraf, ilk olarak bu Anlaşmanın 20 ve 21 'inci maddesinde öngörülen usullere başvuracaktır.

3. Eğer danışma talebinin ulaşmasından itibaren 45 gün içerisinde danışma yapılmazsa veya Ortak Komite danışma talebinin ulaşmasından itibaren 60 gün içinde toplanmazsa veya Tahkim Paneli danışma talebinin ulaşmasından itibaren 60 gün içinde bir kurulamaz ise, Akit Taraf; eşdeğer tercihli uygulamasını geri çekme hakkına sahip olacaktır.

MADDE 23 

Tadilat ve Gözden Geçirme

1. Akit Taraflar, bu Anlaşmanın hükümlerini karşılıklı rıza çerçevesinde ve uygulamadan edinilen tecrübeyi dikkate alarak, değiştirebilir veya geliştirebilirler. Bu amaçla, Akit Tarafların her biri, ikili ticaretin daha da serbestleştirilmesini geliştirmek amacıyla tavsiyelerde bulunabilecektir.

2. Bu Anlaşmada yapılacak her türlü değişiklik, Akit Tayfların ayrı ayrı iç onay süreçlerinin tamamlanmasına tabi olacaktır.

3. Herhangi bir değişiklik, Akit Taraflardan her birinin değişikliğin yürürlüğe girmesi için ulusal mevzuatlarının gerektirdiği tüm süreçleri tamamladığını teyit eden diplomatik yazılarının teatisini takip eden ikinci ayın ilk gününde yürürlüğe girecektir.

MADDE 24

Tavizlerin Tadilatı

1. Akit Taraflardan herhangi biri, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra, tavizler ile ilgili geri çekme veya değiştirme niyetini uygun bir zaman çerçevesinde diğer Akit Tarafa bildirebilir.

2. Tavizini değiştirmek veya geri çekmek isteyen Akit Taraf mutabakat sağlamak üzere diğer Akit Tarafla istişare ve/veya müzakereler gerçekleştirecektir. Söz konusu değişiklikler, bu Anlaşmanın 23'üncü maddesi çerçevesinde yürürlüğe girecektir.

3. Bildirimin alınmasını takip eden altı ay içerisinde Akit Taraflar arasında mutabakata varılamazsa ve bildirimi yapan Akit Taraf söz konusu tavizin değiştirilmesi veya geri alınması talebini sürdürürse, diğer Akit Taraf uygun bir zaman çerçevesinde eşdeğer tavizleri değiştirebilecek veya geri çekebilecektir.

MADDE 25 

Yürürlük Süresi ve Fesih

1. İşbu Anlaşma sınırsız bir süre için akdedilmiştir.

2. Akit Taraflardan herhangi biri, bu Anlaşmanın feshini diğer Akit Tarafa yazılı olarak bildirebilir. Bu Anlaşma, fesih bildiriminin diğer Akit Tarafa ulaştığı tarihten sonraki yedinci ayın birinci günü sona erecektir.

MADDE 26 

Yürürlüğe Girme

1. İşbu Anlaşma, Akit Tarafların her birinin işbu Anlaşmanım yürürlüğe girmesi için ulusal mevzuatında gerekli görülen tüm işlemleri tamamladığını teyit eden son yazılı bildirimin diplomatik kanallar vasıtasıyla ulaştığı tarihten sonraki ikinci ayın birinci günü yürürlüğe girecektir.

2. Bunun kanıtı olarak, Hükümetlerine yetkilendirilen aşağıdaki imza sahipleri işbu Anlaşmayı imzalamışlardır.

İşbu Anlaşma, Tahran'da, 29 Ocak 2014 tarihinde, bütün metinler eşit derecede muteber olmak üzere, her biri Türkçe, Farsça ve İngilizce dillerinde, iki orijinal nüsha olarak yapılmıştır. İşbu Anlaşmanın yorumunda farklılık olması halinde İngilizce metin esas alınacaktır.

 EKLER

• EK IA - İran menşeli ürünlerin Türkiye'ye ithalatında Temel Gümrük Tarifeleri bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte aşağıdaki şekilde indirilecektir. 
• EK IB - Türk menşeli ürünlerin İran'a ithalatında uygulanan Temel Gümrük Tarifeleri, Tarife İndirimi ve İndirim Dönemi (Yıl) 
• EK II - TERCİHLİ MENŞE KURALLARI VE İDARİ İŞBİRLİĞİ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN

EK I-A

Bu Ek'te listelenmiş olan İran menşeli ürünlerin Türkiye'ye ithalatında Temel Gümrük Tarifeleri bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte aşağıdaki şekilde indirilecektir.

EK I-B

1. Bu Ek'te listelenmiş olan Türk menşeli ürünlerin İran'a ithalatında uygulanan Temel Gümrük Tarifeleri, Tarife İndirimi ve İndirim Dönemi (Yıl) sütunlarında belirtildiği çerçevede, yıllık bazda eşit oranlarda kademeli olarak indirilecektir.

2. İlk tarife indirimi, bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte gerçekleştirilecek olup, müteakip indirimler her yılın Ocak ayının 1. gününde yapılacaktır.

3. İndirim dönemine tabi olmayan ürünler için tarife indirimleri, bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte yürürlüğe girecektir.
 

TERCİHLİ MENŞE KURALLARI VE İDARİ İŞBİRLİĞİ YÖNTEMLERİNE İLİŞKİN

EK II

İÇİNDEKİLER

BAŞLIK I GENEL HÜKÜMLER

- Madde 1 Kapsam

- Madde 2 Tanımlar

BAŞLIK II MENŞELİ ÜRÜNLER

- Madde 3 Genel koşullar

- Madde 4 Tamamen üretilmiş veya elde edilmiş ürünler

- Madde 5 Yeterli işçilik veya işlem görmüş ürünler

- Madde 6 Menşe kümülasyonu

- Madde 7 Yetersiz işçilik veya işlem

- Madde 8 Nitelendirme birimi

- Madde 9 Aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam

- Madde 10 Setler

- Madde 11 Etkisiz unsurlar

BAŞLIK III ÜLKESEL GEREKLİLİKLER

- Madde 12 Doğrudan nakliyat

- Madde 13 Sergiler

BAŞLIK IV MENŞE İSPAT BELGESİ

- Madde 14 Genel koşullar

- Madde 15 Menşe İspat Belgesinin düzenlenme işlemleri

- Madde 16 Sonradan düzenlenen Menşe İspat Belgeleri

- Madde 17 İkinci nüsha Menşe İspat Belgesinin düzenlenmesi

- Madde 18 Önceden düzenlenmiş veya hazırlanmış bir Menşe İspat Belgesine istinaden Menşe İspat Belgesi düzenlenmesi

- Madde 19 Menşe İspat Belgesinin geçerliliği

- Madde 20 Menşe İspat Belgesinin ibrazı

- Madde 21 Parçalar halinde ithalat

- Madde 22 Destekleyici belgeler

- Madde 23 Menşe İspat Belgesi ve destekleyici belgelerin muhafazası

- Madde 24 Farklılıklar ve şekli hatalar

BAŞLIK V İDARİ İŞBİRLİĞİ DÜZENLEMELERİ

- Madde 25 Karşılıklı yardım

- Madde 26 Menşe İspat Belgelerinin kontrolü

- Madde 27 Anlaşmazlıkların çözümü

- Madde 28 Cezalar

- Madde 29 Serbest bölgeler

BAŞLIK VI SON HÜKÜMLER

- Madde 30 Gümrük ve menşe konuları Alt Komitesi

- Madde 31 Lahika

- Madde 32 Transit durumdaki veya antrepodaki eşyalar

- Madde 33 Değişiklikler
 
LAHİKA: Menşe İspat Belgesi ve Menşe İspat Belgesi başvurusu

BAŞLIK I

GENEL HÜKÜMLER

Madde 1

Kapsam

Ek II. Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti (bundan sonra "Türkiye" ve "İran" veya uygun olan hallerde "Akit Taraflar" olarak anılacaktır) arasındaki Tercihli Ticaret Anlaşması (bundan sonra "bu Anlaşma" olarak anılacaktır) kapsamındaki tercihli tavizlerden yararlanmaya ehil ürünlerin menşeini tespit etmek amacıyla uygulanır.

Madde 2

Tanımlar

Bu Ek'in uygulanmasında:

(a) "fasıllar" ve "pozisyonlar", Armonize Mal Tanım ve Kodlama Sistemi'ni (bundan sonra "AS" olarak anılacaktır) oluşturan nomanklatürde kullanılan fasıllar ve pozisyonlar (dört haneli kodlar) anlamına gelir;

(b) "sınıflandırılmış" tabiri, ürün veya girdilerin belirli bir pozisyon altında sınıflandırılması anlamına gelir;

(c) "sevkiyat", ya bir ihracatçıdan bir alıcıya aynı anda gönderilen, ya da ihracatçıdan alıcıya şevkinde tek bir sevk evrakı kapsamında yer alan veya böyle bir evrakın olmaması halinde tek bir fatura kapsamına giren ürünler anlamına gelir;

(d) "gümrük kıymeti", ithalat ülkesine ihraç amaçlı satışlarda diğer tahsil edilebilir vergiler ve ödenen miktarlar da dahil olmak üzere eşya için gerçekte ödenen veya ödenebilir ücret olan ithal eşyasının satış bedeli anlamına gelir. Eşyanın satış bedeline göre belirlenemediği hallerde gümrük kıymeti, aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılarak belirlenecektir.

i. Aynı eşyanın satış bedeli;

ii. Benzer eşyanın satış bedeli;

iii. İndirgenmiş kıymet yöntemi;

iv. Hesaplanmış kıymet yöntemi;

v. Geri dönüş yöntemi;

(e) "eşya", hem madde hem de ürünler anlamına gelir;

(f) "imalat", montaj veya özel işlemler de dahil olmak üzere sanayi ve tarım ürünleri üzerinde her türlü yeterli işçilik veya işlem anlamına gelir;

(g) "madde", ürünün imalatında kullanılan herhangi bir girdi, hammadde, aksam veya parça, v.b. anlamına gelir;

(h) "ürün", başka bir imalatta bilahare kullanılması sözkonusu olsa bile imal edilmiş ürün anlamına gelir;

(i) "ülkeler", Akit Tarafların karasularını içerecek şekilde ülkeler anlamına gelir;

(j) "girdilerin kıymeti", kullanılan menşeli olmayan girdilerin ithalatı esnasındaki gümrük kıymeti veya bunun bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde, bir Akit Tarafta menşeli olmayan girdiler için ödendiği tespit edilebilen ilk fiyat anlamına gelir;

(k) "menşeli girdilerin kıymeti", (j)'de tanımlandığı şekilde, gerekli değişiklikler yapılarak uygulanan bu tür maddenin kıymeti anlamına gelir;

(l) "katma değer", fabrika çıkış fiyatından, eşyaya dahil edilen diğer Akit Taraf menşeli her bir maddenin gümrük kıymetinin ya da bu kıymetin bilinmemesi veya tespit edilememesi halinde bir Akit Tarafta girdiler için ödendiği doğrulanabilir ilk fiyatın çıkarılması ile bulunan değer anlamına gelir;

(m) "fabrika çıkış fiyatı", ürün için bir Akit Taraftaki nihai işçilik veya işlemin gerçekleştirilmesini üstlenen imalatçıya fabrika çıkışı itibariyle ödenen, kullanılan bütün madde fiyatlarının dahil edilmiş olduğu elde edilmiş ürünün ihracında geri ödenen veya ödenecek yurtiçi vergilerin tenziliyle bulunan fiyat anlamına gelir.

BAŞLIK II

MENŞELİ ÜRÜNLER

Madde 3

Genel koşullar

Bu Anlaşma kapsamında bir Akit Taraf topraklarından diğer Akit Tarafa Madde 12 hükümlerine uygun şekilde doğrudan sevkıyatı yapılarak ihraç edilen ürünleri aşağıda belirtilen menşe koşullarından herhangi birini karşılamaları halinde tercihli tavizlere ehildir:

(a) Madde 4'te belirtildiği şekilde, tamamen ihracatçı Tarafta üretilen veya elde edilen ürünler veya

(b) Madde 5'e uygun olarak bir Akit Tarafta yeterli işçilik veya işlemden geçirilmiş olmaları kaydıyla, söz konusu Akit Tarafta tamamen elde edilmemiş girdiler ihtiva ederek o Akit Tarafta elde edilen ürünler.

Madde 4

Tamamen üretilmiş veya elde edilmiş ürünler

1. Madde 3(a) çerçevesinde aşağıda belirtilenler, ihracatçı Tarafta tamamen üretilmiş veya elde edilmiş kabul edilirler:

(a) kendi topraklarından, sularından veya deniz yatağından çıkartılan işlenmemiş veya mineral ürünler;

(b) ormancılık ürünleri dahil o ülkede hasat edilen, toplanan veya harmanlanan bitkisel edilen ürünler;

(c) o ülkede doğmuş ve yetiştirilmiş canlı hayvanlar;

(d) o ülkede doğmuş ve/veya yetiştirilmiş hayvanlardan elde edilen ürünler;

(e) o ülkede avcılık, balıkçılık veya su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetlerinden elde edilen ürünler; 

(f) Akit Tarafların karasuları dışındaki denizlerden kendi gemileri ile elde edilen balıkçılık ürünleri ve diğer deniz ürünleri;

(g) münhasıran (e) ve (f) alt paragraflarında belirtilen ürünlerden kendi fabrika gemilerinin bordalarında işlenen ve/veya üretilen ürünler;

(h) yalnızca hammaddelerin geri kazanılmasına müsait o ülkede toplanan kullanılmış maddeler;

(i) o ülkede yapılan imalat işlemleri sonucu ortaya çıkan atık ve hurdalar;

(j) münhasıran yukarıdaki paragraf (a) ve (i)'de tanımlanan ürünlerden üretilen eşya.

2. Paragraf l(f) ve (g)'de belirtilen kendi gemileri veya kendi fabrika gemileri terimi sadece aşağıda belirtilen gemi ve fabrika gemileri için uygulanır:

(a) Bir Akit Tarafta kayıtlı veya tescilli olanlar;

(b) Bir Akit Tarafın bayrağı altında seyredenler;

(c) en az yüzde 60'ı bir Akit Taraf vatandaşlarına ait olanlar veya yönetim merkezi bir Akit Tarafta bulunan, müdür veya müdürleri, Yönetim Kurulu veya Denetleme Kurulu Başkanı ve bu kurullar üyelerinin çoğunluğunun bir Akit Taraf vatandaşı olan ve ilave olarak, ortaklık veya limited şirket durumunda, sermayesinin en az yarısı Akit Taraflara veya Akit Tarafların kamu kuruluşları ya da vatandaşlarına ait olanlar.

Madde 5

Yeterli işçilik veya işlem görmüş ürünler

1. Madde 3(b)'ye göre, bir Akit Tarafta elde edilen ürünlerin imalatında kullanılan menşeli olmayan girdiler, bu ürünlerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının yüzde 60'ını aşmaması kaydıyla yeterli derecede işçilik veya işlem görmüş olarak kabul edilir.

2. Paragraf 1, Madde 7 hükümlerine tabi olarak uygulanır.

Madde 6

Menşe kümülasyonu

1. Madde 3'te yer verilen menşe koşullarını yerine getiren ve bir Akil Tarafta, diğer Akit Tarafça tanınan tercihli muameleye ehil nihai ürünlerde girdi olarak kullanılacak ürünler, Madde 7'de atıfta bulunulan işlemlerin ötesine geçen işçilik veya işlemlere tabi tutulmuş olmaları kaydıyla, nihai ürün üzerinde yapılan işçilik veya işlemlerin gerçekleştirildiği Akit Taraf menşeli bir ürün olarak kabul edilir.

2. Bir Akit Tarafta gerçekleştirilen işçilik veya işlem Madde 7'de belirtilen işlemlerin ötesine geçmez ise. o Akit Tarafta eklenen katma değerin imalatta kullanılan diğer Akit Taraf menşeli girdilerin kıymetini geçmesi kaydıyla, elde edilen ürün o Akit Taraf menşeli olarak kabul edilir.

Madde 7

Yetersiz işçilik veya işlem

1. Aşağıdaki işçilik veya işlemlerin her biri ya da bunların iki veya daha fazlasının bileşimi tek başına imalatın nihai sürecini oluşturmaz:

(a) paketleme;

(b) basit karıştırma;

(c) basit şişeleme, tenekeye veya beherlere koyma, torbalama, sandıklama, kutulama, karton veya tahta üzerine yerleştirme ve tüm diğer basit paketleme işlemleri;

(d) etiketleme, ürün veya paketler üzerine marka, etiket, logo ve diğer benzeri ayırt edici işaretleri yapıştırma veya basma işlemleri parçalara ayırma;

(e) parçalara bölme;

(f) ayırma veya kalibrasyon;

(g) işaretleme;

(h) setler oluşturma;

(i) basit montaj¹;

(j) nakliyat ve depolama süresince ürünlerin iyi şartlarda muhafazasını sağlamaya yönelik koruyucu işlemler;

(k) ambalaj ayırma ve birleştirme;

(l) yıkama: temizleme; toz, oksit, yağ, boya veya diğer tabakalardan arındırma;

(m) dokuma kumaşları ütüleme veya presleme;

(n) basit boyama ve cilalama işlemleri, tahıl ve pirinci kabuklarından ayırma, kısmi veya tam ağartma, parlatma ve perdahlama;

(o) şeker renklendirme veya şeker topaklarını biçimlendirme işlemleri;

(p) meyvelerin, kuruyemişlerin ve sebzelerin kabuklarını soyma, zarlarını ayıklama, çekirdeklerini çıkarma;

(q) keskinleştirme, basit bileme veya basit kesme;

(r) eleme, kalburdan geçirme, ayırma, tasnifleme, kalibrasyon, eşleştirme (maddelerden setler oluşturma dahil);

(s) hayvan kesimi.

___________________________________
¹ Basit montaj, özel tasarını makineler veya alet veya teçhizat kullanımı ve konuyla ilgili eğitim gerektirmeyen faaliyetleri kapsar.
 

Madde 8

Nitelendirme birimi

Bu Ek'in amaçları açısından eşya, girdiler ve ürünler. AS'ye göre sınıflandırılır.

(a) Bir ürün, maddelerin gruplandırılmasından veya montajından oluşmakta ancak tek bir pozisyonda sınıflandırılmakta ise söz konusu ürün AS çerçevesinde tek bir birim olarak kabul edilir.

(b) Bir sevkiyat, AS'de aynı pozisyon içinde sınıflandırılan belli sayıda aynı üründen oluşuyorsa, her bir ürün sınıflandırma amaçları açısından münferiden değerlendirilmelidir.

2. AS'nin 5 inci Genel Kuralı çerçevesinde ambalaj, sınıflandırma açısından ürüne dahil ediliyorsa, menşe tespiti açısından da dahil edilir.

Madde 9

Aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam

Bir makine, teçhizat, alet veya araç parçası beraberinde testim edilen aksesuarlar, yedek parçalar ve aksam;

(a) normal bir teçhizatın bölümü durumunda olmaları; ve

(b) fiyata dahil edilmiş bulunmaları; veya

(c) ayrıca fatura edilmemiş olmaları

kaydıyla söz konusu makine, teçhizat, alet veya araç ile aynı menşeli mütalaa edilir.

Madde 10

Setler

AS'nin 3. Genel Kuralı'nda tanımlanan setler, tüm bileşenleri menşeli olduğunda menşeli olarak kabul edilir. Ancak, bir set menşeli ve menşeli olmayan ürünlerden oluştuğunda, Madde 5 ve 6'da belirtilen şartlara uygun olarak set, bir bütün olarak menşeli kabul edilir.

Madde 11

Etkisiz unsurlar

Bir ürünün menşeli olup olmadığını belirleyebilmek için, imalatında kullanılabilecek aşağıda belirtilenlerin menşeini belirlemek gerekmez;

(a) enerji ve yakıt;

(b) tesis ve teçhizat;

(c) makineler ve aletler;

(d) ürünün nihai bileşimine girmeyen ve girmesi amaçlanmayan eşya.

BAŞLIK III

ÜLKESEL GEREKLİLİKLER

Madde 12

Doğrudan nakliyat

Aşağıda yer alanlar ihracatçı Akit Taraftan ithalatçı Akit Tarafa doğrudan nakledilmiş sayılır:

(a) Eğer ürünler herhangi bir Taraf Olmayan Devlet üzerinden geçmeksizin nakledilmişlerse:

(b) Aşağıda belirtilen koşullara bağlı olarak, Taraf Olmayan Devletlerde geçici olarak depolanıp depolanmadığı veya aktarılıp aktarılmalıma bakılmaksızın aracı niteliğinde bir veya daha fazla Taraf Olmayan Devlet üzerinden; nakliyatı gerçekleştirilen ürünler;

(i) Transit girişin coğrafi nedenlerle veya münhasıran nakil koşulları sebebiyle haklı görülmesi halinde;

(ii) Ürünler, söz konusu ülkelere ticaret veya tüketime konu olmamışsa;

(iii) Ürünlerin yükleme, boşaltma veya iyi koşullarda muhafaza edilmeleri için gerekli olanların dışında herhangi bir işleme tabi tutulmamaları halinde ve

(iv) Yukarıda (ii) ve (iii) alt paragraflardaki hükümlere uyulduğunun; bir kanıtı olarak ihracatçı ülkeden transit ülkesi aracılığıyla geçişini, kapsayan konşimento veya tek taşıma belgesi, bunların olmaması halinde herhangi kanıtlayıcı belgeler.
 

Madde 13

Sergiler

1. Akit Taraflar dışına sergilenmek üzere gönderilen ve sergiden sonra bir Akit Taraflara ithal edilmek üzere satılan menşeli ürünler, aşağıdaki durumlar hakkında gümrük idarelerinin tatmin edilmesi kaydıyla, ithalatta bu Anlaşma hükümlerinden yararlanır:

(a) bir ihracatçının bu ürünleri bir Akit Taraftan serginin yapıldığı ülkeye nakletmesi ve orada sergilemesi;

(b) ürünlerin bu ihracatçı tarafından Akit Taraftaki bir kişiye satılması veya Akit Taraftaki bir kişinin tasarrufuna verilmesi;

(c) ürünlerin sergi süresi içinde veya sergiden hemen sonra, sergilenmek üzere gönderildikleri durumda sevk edilmesi ve

(d) ürünlerin sergilenmek üzere gönderildikleri andan itibaren bu sergide teşhir edilmek dışında herhangi bir amaçla kullanılmaması.

2. Başlık IV hükümleri uyarınca bir Menşe İspat Belgesi hazırlanmalı veya düzenlenmeli ve ithalatçı ülkenin gümrük İdaresine normal yolla ibraz edilmelidir. Serginin adı ve adresi bu belgede gösterilmelidir. Gerektiğinde, ürünlerin sergilendikleri koşullara dair ek kanıtlayıcı belgeler istenebilir.

3. Paragraf 1, mağaza ve yabancı ürün satmak üzere kurulmuş işyerlerinde özel amaçla düzenlenmemiş her türlü ticaret, sanayi, tarım veya el sanatları sergisi fuar veya benzeri umumi gösterilere ve ürünün gümrük denetimi altında kaldığı süre boyunca uygulanır.

BAŞLIK IV

MENŞE İSPAT BELGESİ

Madde 14

Genel koşullar

Bir Akit Taraf menşeli ürünler, diğer Akit Tarafa ithal edilirken, bir örneği ekte yer alan Menşe İspat Belgesinin ibrazı üzerine bu Anlaşma'dan yararlanır.

Madde 15

Menşe İspat Belgesinin düzenlenme işlemleri

1. Menşe İspat Belgesi, ihracatçının veya ihracatçının sorumluluğunda yetkili temsilcisinin yazılı başvurusuna binaen, ihracatçı ülkenin belirlenmiş/ilgili yetkili makamları tarafından düzenlenir.

2. Bu amaçla ihracatçı veya yetkili temsilcisi, örnekleri ekte yer alan Menşe İspat Belgesi ve başvuru formunu doldurur. Bu formlar Akit Tarafların resmi dillerinden birinde veya İngilizce olarak ihracatçı ülkenin iç mevzuat hükümleri çerçevesinde doldurulur. Eğer el yazısı kullanılırsa matbaa harfleriyle ve mürekkeple doldurulur. Eşyanın tanımı, bu amaçla ayrılmış ekli formların 8 no.lu kutusunun içine boş satır bırakılmaksızın yapılmalıdır. Eğer kutunun tamamı dolmaz ise, tanımın son satırının altına bir yatay çizgi çekilerek, boş alan çapraz bir çizgi ile kapatılır.

3. Menşe İspat Belgesi düzenlenmesi için başvuruda bulunan ihracatçı, Menşe İspat Belgesini verecek ihracatçı ülkenin belirlenmiş/ilgili yetkili makamlarının talep edebileceği, söz konusu eşyanın menşe statüsü ile bu Ek'in diğer koşullarının yerine getirilmiş olduğunu tevsiki eden tüm ilgili vesaiki herhangi bir zamanda ibraz etmeye hazırlıklı olur.

4. Menşe İspat Belgesi, söz konusu ürünlerin Akit Taraflardan biri menşeli olduğunun kabulü ve bu Menşe Kurallarının diğer koşullarını yerine getirmesi durumunda bir Akit Tarafın belirlenmiş/ilgili yetkili makamları tarafından düzenlenir.

5. Menşe İspat Belgesini düzenleyen belirlenmiş/ilgili yetkili makamlar, ürünlerin menşe statüsünün ve bu Ek'in diğer koşullarının yerine getirildiğinin kontrolü için gereken her tedbiri alır. Bu amaçla söz konusu makamlar, her türlü delil talebinde bulunma ve ihracatçının hesaplarında denetleme yapma veya gerekli görülen başka herhangi bir kontrol hakkına sahiptirler. Düzenleyen belirlenmiş/ilgili yetkili makamlar Paragraf 2'de atıfta bulunulan formların usulünce doldurulmasını da sağlarlar. Özellikle, ürünün tanımı için ayrılmış bulunan 8 no.lu kutunun, her türlü sahte ilaveler yapılması olasılığını ortadan kaldırılacak şekilde doldurulmuş olduğunu kontrol ederler.

6. Menşe İspat Belgesinin düzenlenme yeri ve tarihi belgenin 11 no.lu kutusunda belirtilir.

7. Menşe İspat Belgesi, belirlenmiş/ilgili yetkili makamlar düzenlenir ve fiili ihracatın gerçekleştiği veya kesinleştiği anda, ihracatçının kullanımına verilir.

Madde 16

Sonradan düzenlenen Menşe İspat Belgeleri

1. 15. Maddenin 7. Paragraf hükmüne halel gelmeksizin, bir Menşe İspat Belgesi istisnai şekilde aşağıdaki durumlara bağlı olarak ait olduğu eşyanın ihracatından sonra düzenlenebilir:

(a) hatalar, istenmeyerek yapılan ihmaller veya özel durumlar nedeniyle ihracat esnasında düzenlenmemiş ise; veya

(b) belirlenmiş/ilgili yetkili makamlar, bir Menşe İspat Belgesinin düzenlenmiş ancak ithalat esnasında teknik nedenlerle kabul edilmemiş olduğu hususunda ikna edilirlerse.

2. Paragraf l'in uygulanması için ihracatçı, başvurusunda Menşe İspat Belgesinin ait olduğu ürünlerin ihracat yer ve tarihini ve talebinin gerekçelerini belirtmek zorundadır.

3. Belirlenmiş/ilgili yetkili makamlar, ancak ihracatçının müracaatındaki bilgilerin mütekabil dosya ile uyumlu olduğunu doğruladıktan sonra, Menşe İspat Belgesini sonradan düzenleyebilirler.

4. Sonradan düzenlenen Menşe İspat Belgesi, aşağıdaki ibareyi taşımalıdır:

- "ISSUED RETROSPECTIVELY"

Paragraf 4'te belirtilen ibare, Menşe İspat Belgesinin 7 no.lu (Gözlemler) kutusuna konulur.

Madde 17

İkinci nüsha Menşe İspat Belgesinin düzenlenmesi

1. Bir Menşe İspat Belgesinin çalınması, kaybolması veya hasar görmesi halinde ihracatçı, belgeyi düzenleyen belirlenmiş/ilgili yetkili makama, elindeki ihracat belgelerine dayanarak ikinci bir nüsha düzenlemesi için başvurabilir.

2. Bu şekilde düzenlenen ikinci nüsha, aşağıdaki ibareyi taşımalıdır:

- "DUPLICATE"

3. Paragraf 2'de belirtilen ibare, ikinci nüsha Menşe İspat Belgesinin 7 no.lu kutusuna (Gözlemler) konulur.

4. Orijinal Menşe İspat Belgesinin veriliş tarihini taşıması gereken ikinci nüsha, bu tarihten itibaren hüküm ifade eder.

Madde 18

Önceden düzenlenmiş veya hazırlanmış bir Menşe İspat Belgesine istinaden Menşe İspat Belgesi düzenlenmesi

Menşeli ürünler bir Akit Taraf gümrük idaresinin kontrolü altında iken, sözkonusu ürünlerin tamamı veya bir bölümünü bir Akit Taraf içinde başka bir yere göndermek amacıyla, orijinal Menşe İspat Belgesinin bir veya daha fazla Menşe İspat Belgesi ile değiştirilmesi mümkündür. Müfrez Menşe İspat Belgesi/Belgeleri, ürünleri kontrolü altında bulunduran belirlenmiş/ilgili yetkili makamlar tarafından düzenlenir.

Madde 19

Menşe İspat Belgesinin geçerliliği

1. Bir Menşe İspat Belgesi, ihracatçı ülkede düzenlenme tarihinden itibaren altı ay süreyle geçerlidir ve bu süre zarfında ithalatçı ülkenin gümrük idarelerine ibraz edilmek zorundadır.

2. Paragraf 1 'de belirtilen son ibraz tarihinden sonra ithalatçı ülkenin gümrük idaresine ibraz edilen Menşe İspat Belgeleri, bu belgelerin belirlenmiş son tarihe kadar ibraz edilememesinin istisnai durumlardan kaynaklanması halinde tercihli muamele uygulanmak üzere kabul edilebilir.

3. Diğer geç ibraz hallerinde ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, ürünlerin belirtilen son tarihten önce sunulmuş olması kaydıyla Menşe İspat Belgelerini kabul edebilir.

Madde 20

Menşe İspat Belgesinin ibrazı

Menşe İspat Belgesi, ithalatçı ülkedeki usullere uygun olarak bu ülkenin gümrük idarelerine ibraz edilir. Anılan idare, Menşe İspat Belgesinin çevirisini ve ayrıca ürünlerin bu Anlaşma'nın uygulanmasının gerektirdiği koşulları sağladığına ilişkin ithalatçının beyanı ile birlikte ithalat beyannamesini de talep edebilir.

Madde 21

Parçalar halinde ithalat

İthalatçının talebi üzerine ve ithalatçı ülkenin gümrük idaresince belirlenen şartlara binaen, AS'nin 2(a) Genel Kuralı anlamındaki birleştirilmemiş veya monte edilmemiş halde olan ve AS'nin XVI ve XVII. bölümlerinde veya 7308 ve 9406 pozisyonlarında yer alan ürünlerin, parçalar halinde ithal edilmesi halinde, bu tür ürünler için tek bir Menşe İspat Belgesi, ilk parçanın ithalatı sırasında gümrük idaresine ibraz edilir.

Madde 22

Destekleyici Belgeler

Bir Menşe İspat Belgesi kapsamındaki ürünlerin Akit Taraflardan biri menşeli olduğunu ve bu Ek'in diğer koşullarını yerine getirdiğini tevsik etmek amacıyla kullanılan Madde 15(3)'te belirtilen belgeler, bunların yanında aşağıda belirtilenleri de içerebilir:

(a) ihracatçı veya tedarikçi tarafından, sözkonusu eşyanın elde edilmesi için gerçekleştirilen işlemleri belgeleyici nitelikte, örneğin hesaplarında veya iç muhasebesinde yer alan doğrudan deliller;

(b) Akit Taraflardan birinde düzenlenmiş veya hazırlanmış, imalatta kullanılan girdilerin menşe statüsünü tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;

(c) Akit Taraflardan birinde düzenlenmiş veya hazırlanmış söz konusu Akit Tarafta girdiler üzerinde yapılan işçilik veya işlemi tevsik eden, iç mevzuat uyarınca kullanılan belgeler;

(d) Bir Akit Tarafta bu Ek uyarınca düzenlenmiş, kullanılmış girdilerin menşe statüsünü tevsik eden Menşe İspat Belgesi.

Madde 23

Menşe İspat Belgesi ve destekleyici belgelerin muhafazası

1. Menşe İspat Belgesi düzenlenmesi için müracaatta bulunan ihracatçı, 15 inci Maddenin 3 üncü paragrafında belirtilen vesaiki en az üç yıl muhafaza eder.

2. Menşe İspat Belgesi düzenleyen ihracatçı ülkenin belirlenmiş/ilgili yetkili makamları, 15 inci Maddenin 2 nci paragrafında belirtilen başvuru formunu en az üç yıl muhafaza eder.

3. İthalatçı ülkenin gümrük idaresi, kendisine ibraz edilen Menşe İspat Belgesini en az üç yıl muhafaza eder.

Madde 24

Farklılıklar ve şekli hatalar

1. Menşe İspat Belgesi üzerindeki ibareler ile ürünlerin ithalat işlemlerini yerine getirmek amacıyla gümrük idarelerine ibraz edilen belgeler üzerindeki ibareler arasında bulunabilecek küçük tutarsızlıklar, sunulan ürünlere karşılık geldiğinin usulünce tespit edilmesi kaydıyla, Menşe İspat Belgesini kendiliğinden geçersiz kılmaz.

2. Menşe İspat Belgesi üzerindeki ifadelerin doğruluğu üzerinde şüphe yaratması sözkonusu olmayan, daktilo hatası gibi bariz şekli hatalar, Menşe İspat Belgesinin reddedilmesini gerektirmez.

BAŞLIK V

İDARİ İŞBİRLİĞİ DÜZENLEMELERİ

Madde 25

Karşılıklı yardım

1. Akit Tarafların gümrük idareleri, birbirlerine kendi belirlenmiş/ilgili yetkili makamlarında Menşe İspat Belgesinin düzenlenmesinde kullanılan mühürlerin örnek baskılarını ve söz konusu belgelerin sonradan kontrolünden sorumlu gümrük idarelerinin veya ilgili yetkili makamlarının adreslerini sağlar.

2. Bu Ekin düzgün uygulanmasını teminen Akit Taraflar, yetkili gümrük idareleri ve yetkili kılınmış makamları vasıtasıyla, birbirlerine menşe belgelerinin geçerliliklerinin ve bu belgelerde yer alan bilgilerin doğruluğunun kontrolünde yardımcı olur.

Madde 26

Menşe İspat Belgelerinin kontrolü

1. Menşe İspat Belgelerinin sonradan kontrolü, sondaj usulü ile veya ithalatçı ülke gümrük idaresinin bu belgelerin geçerliliğine, sözkonusu ürünlerin menşe statüsüne veya bu Ek'in diğer koşullarının yerine getirilişine ilişkin makul şüphesi olduğu her an yapılır.

2. Paragraf I hükümlerini yerine getirmek amacıyla, ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, Menşe İspat Belgesi ve fatura veya bu vesaiklerin birer kopyasını, gerektiğinde araştırmanın gerekçelerini de belirterek ihracatçı ülkenin gümrük idaresine geri gönderir. Menşe İspat Belgesinde yer alan bilgilerin doğru olmadığı kanaatini uyandıran elde edilmiş tüm belge ve bilgi, kontrol talebini desteklemek üzere gönderilir.

3. Kontrol, ihracatçı ülkenin belirlenmiş/ilgili yetkili makamları tarafından yapılır. Bu amaçla, söz konusu makamlar, her türlü delil talep etme ve ihracatçının hesaplarını denetleme veya uygun gördüğü diğer kontrolleri yapabilme yetkisine sahiptir.

4. Eğer ithalatçı ülkenin gümrük idaresi, kontrol sonucunun beklenmesi süresinde sözkonusu ürünlere tercihli muamele tanınmasını askıya almaya karar verirse, ürünlerin gerekli görülen ihtiyati tedbirlere bağlı olarak serbest bırakılması ithalatçıya önerilir.

5. Kontrol talebinde bulunan gümrük idaresi, bu kontrolün sonuçlarından mümkün olan en kısa zamanda haberdar edilir. Bu sonuçlar, belgelerin gerçek olup olmadığını, sözkonusu ürünlerin Akit Taraflardan biri menşeli olarak kabul edilip edilemeyeceğini ve bu Ek'te yer alan kuralların diğer gerekliliklerini taşıyıp taşımadığını açıkça göstermelidir.

Bu Ek'in 6. maddesine göre kümülasyon hükümlerinin uygulanması halinde ve Madde 15(4) ile bağlantılı olarak, cevap tabi olunan belgenin bir örneğini de içerir.

6. Makul şüphe olması halinde, kontrol talebine on ay içinde cevap alınamaz veya cevap sözkonusu belgenin gerçekliğinin veya ürünlerin gerçek menşeinin tespitine imkan verecek ölçüde yeterli bilgi içermiyorsa, talepte bulunan gümrük idaresi istisnai durumlar haricinde, tercih tanınmasını reddeder.

Madde 27

Anlaşmazlıkların çözümü

Madde 26'da belirtilen kontrol usulleriyle ilgili olarak, kontrol talebinde bulunan gümrük idareleri ile bu kontrolün yapılmasından sorumlu belirlenmiş/ilgili yetkili makamları arasında çözümlenemeyen bir anlaşmazlık veya bu Ek'in yorumlanmasına ilişkin: bir soru hasıl olması halinde, bu hususlar Ortak Komiteye sunulur. İthalatçı ile ithalatçı ülkenin gümrük idaresi arasındaki her türlü anlaşmazlık, adı geçen ülkenin mevzuatı çerçevesinde çözülür.

Madde 28

Cezalar

Cezalar, ürünler için tercihli muamele hakkı elde etmek amacıyla yanlış bilgi içeren bir belgeyi hazırlayan veya hazırlattıran şahıslara, ithalatçı ülkenin ulusal hukukuna/mevzuatına uygun olarak uygulanır.

Madde 29

Serbest bölgeler

1. Akit Taraflar, nakliye esnasında, kendi ülkelerinde bulunan bir serbest bölgeyi kullanan, bir Menşe İspat Belgesi kapsamında ticarete konu ürünlerin başka ürünlerle değiştirilmelerini veya bozulmalarını önleyici normal işlemler dışındaki herhangi bir işleme tabi tutulmamalarının temini konusundaki gerekli bütün tedbirleri alır.

2. Paragraf I hükümlerine istisna olarak, Akit Taraflardan biri menşeli ürünler bir Menşe İspat Belgesi kapsamında bir serbest bölgeye ithal olunur ve bir işlem veya muameleden geçirilirse ilgili idare, uygulanan işlem veya muamelenin bu Ek hükümlerine uygun olması koşuluyla, ihracatçının talebi üzerine yeni bir Menşe İspat Belgesi düzenler.

BAŞLIK VI 

SON HÜKÜMLER

Madde 30

Gümrük ve menşe konuları Alt Komitesi

Otlak Komite altında, görevlerini ifa etmesine yardımcı olmak ve uzmanlar arasında sürekli bilgi akışı ve danışma süreci sağlamak üzere bir gümrük ve menşe konuları Alt Komitesi kurulur. Anılan alt komite Akit Tarafların gümrük ve menşe konularından sorumlu uzmanlarından oluşur.

Madde 31 

Lahika

Bu Ek'e ait Lahika, onun ayrılmaz bir parçasını oluşturur.

Madde 32

Transit durumdaki veya antrepodaki eşya

Başlık II hükümlerine uygun olan ve bu Anlaşma'nın yürürlüğe girdiği tarihte nakliye halinde olan ya da bir Akit Taraf ülkesindeki antrepolarda veya serbest bölgelerde geçici depolanan eşya, ithalatçı ülkenin gümrük idaresine Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört ay içinde, sonradan düzenlenmiş bir Menşe İspat Belgesi ve nakliye koşullarına ilişkin tevsik edici her tür belgenin sunulması kaydıyla, menşeli olarak kabul edilebilir.

Madde 33 

Değişiklikler

Ortak Komite bu Ek hükümlerini değiştirmeye karar verebilir.

LAHİKA

MENŞE İSPAT BELGESİ VE MENŞE İSPAT BELGESİ BAŞVURUSU

Basım talimatı

1. Her bir form 210x297 mm. ebadında olmalıdır; uzunlukta en fazla eksi 5 mm. veya artı 8 mm.lik bir toleransa izin verilebilir. Kullanılan kâğıt beyaz ve yazım boyutunda olmalı, mekanik kâğıt hamura içermemeli ve ağırlığı 25gr/m²den az olmamalıdır. Söz konusu form, mekanik ve kimyasal araçlarla yapılabilecek tahrifatı gözle görünür hale getiren yeşil meneviş desenli baskılı zemine sahip olmalıdır.

2. Akit Tarafların yetkili mercileri, formları bizzat basmak veya onaylanmış basımevlerine bastırtmak hakkını saklı tutabilirler. İkinci durumda her bir form, bir Akit Tarafın adının baş harflerinden oluşan bir referans no (örn. Türkiye için TR) içermek zorundadır. Her bir form basımevinin isim ve adresini veya basımevini tanıtıcı bir işareti taşır. Form ayrıca kendisini tanıtıcı mahiyette baskılı veya baskısız bir seri numarası taşımalıdır.

MENŞE İSPAT BELGESİ

⁽¹⁾Eşya ambalajlı değilse, yerine göre eşyaların sayısını veya "dökme" olduğunu belirtiniz.

⁽²⁾Yalnız ihracatçı ülke veya alan kurallarının gerekli gördüğü yerleri doldurunuz.
 

NOTLAR

1. Belge, silinmeler veya birbiri üzerine yazılmış kelimeler ihtiva edemez. Değişiklikler doğru olmayan kayıtların üzerinin çizilmek ve gerekli düzeltmeler eklenmek suretiyle yapılır. Böyle bir değişiklik, belgeyi düzenleyen kişi tarafından paraf edilmeli ve düzenlendiği ülkenin veya toprağın gümrük idareleri tarafından onaylanmalıdır.

2. Belgeye kaydedilen kalemler arasında boşluk bırakılmamalı ve her bir kalemin önüne bir kalem numarası konulmalıdır. Son kalemin hemen altına yatay bir çizgi çekilmelidir. Kullanılmayan yerler, sonradan bir eklemeyi imkânsız kılmak üzere iptal edilmelidir.

3. Eşyalar, ticari faaliyetlere uygun olarak ve teşhis edilmelerini sağlayacak yeterli ayrıntılarla tanımlanmalıdır.

MENŞE İSPAT BELGESİ İÇİN BAŞVURU

⁽¹⁾ Eşya ambalajlı değilse, yerine göre eşyanın sayısını veya "dökme" olduğunu belirtiniz.

İHRACATÇI BEYANI

Ben aşağıda imzası bulunan ve arka sayfada tanımlanan eşyaların ihracatçısı;

Eşyanın, ekli belgenin düzenlenmesini gerektiren koşullara uygun olduğunu BEYAN;

Eşyanın bu koşullara uygunluğunu sağlayan şartların aşağıda belirtildiği gibi geliştiğini İZAH:
............................................................................
............................................................................
..........................................................................

Aşağıdaki destekleyici belgeleri İBRAZ⁽¹⁾

............................................................................
............................................................................
.............................................................................

Yetkili mercilerin isteği üzerine, ekli belgenin düzenlenmesi için gerekli gördükleri her türlü destekleyici belgeyi ibraz edeceğimi ve gerekirse, bu merciler tarafından hesaplarımın kontrolünü ve yukarıdaki eşyanın imalat işlemlerinin denetlenmesini kabul ettiğimi TAAHHÜT:

Bu eşya için ekli belgenin düzenlenmesi hususunda gereğini ARZ

Ederim.

...............................................................
                    (Yer ve tarih)

...............................................................
                         (İmza)

___________________________________
 ⁽¹⁾ Örneğin; imalatta kullanılan ürünlere veya aynen yeniden ihraç edilen eşyalara ilişkin ithal evrakı dolaşım belgeleri, faturalar, imalatçı beyanları, vs.